Ben jij gevaccineerd tegen HPV?

Zo’n 80% van de seksueel actieve vrouwen raakt in haar leven ooit besmet met het Humaan papillomavirus (HPV), dat genitale wratten en baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Bij de meeste vrouwen verdwijnen deze virussen na een tijdje vanzelf. Maar bij een klein deel zetten bepaalde types van het virus zich door en evolueren tot baarmoederhalskanker. Tussen besmetting en het ontstaan van baarmoederhalskanker zit meestal vijftien jaar of langer. Baarmoederhalskanker kan worden opgespoord met een uitstrijkje. Het is de tweede meest voorkomende kanker bij vrouwen. Ook kan HPV andere kankers veroorzaken zoals peniskanker, vulva-/vaginale kanker, aarskanker & keelkanker. Keelkanker wordt vooral gelinkt aan orale seks. Een besmetting met HPV kan ook de vruchtbaarheid verminderen.

Omdat HPV dus echt wel heel wat narigheid kan veroorzaken, kunnen al meer dan 10 jaar alle meisjes en sinds kort ook alle jongens in België (dankjewel partner Sensoa) gevaccineerd worden. Dit vaccin wordt meestal in het eerste middelbaar aangeboden. De inenting is vooral zinvol als je nog niet met het virus in aanraking bent gekomen. Het is dan ook belangrijk dat alle meisjes en jongens aangemoedigd worden om gevaccineerd te worden, om latere awkward gesprekken met de ouders te vermijden eens ze seksueel actief worden. Bovendien werkt de vaccinatie ook beter als je jonger bent. Ben je jonger dan 15 jaar, dan volstaan 2 vaccinaties met een tussenperiode van 6 maanden. Ben je ouder dan 15 jaar dan heb je drie vaccinaties nodig. De meeste besmettingen gebeuren in de periode van de eerste seksuele relaties. Maar vaccinatie is mogelijk bij vrouwen en mannen tussen 9 en 45 jaar. De Hoge Gezondheidsraad beveelt vaccinatie aan enkel als je jonger bent dan 26 – en er is terugbetaling voorzien als je jonger bent dan 18. Het gaat niet om een verplichte vaccinatie. Dit geldt in België alleen voor polio.

Moet je nog een uitstrijkje laten nemen als je gevaccineerd bent? Ja. De huidige vaccins bieden geen bescherming tegen alle types HPV en bieden dus ook geen volledige bescherming tegen het ontstaan van baarmoederhalskanker. Daarom raden de overheden in ons land aan dat vrouwen vanaf 25 jaar tot en met 64 jaar om de drie jaar een uitstrijkje laten nemen, óók als ze gevaccineerd zijn tegen HPV. Dat is nodig om afwijkingen op te sporen die veroorzaakt zijn door andere types HPV waartegen de vaccins niet beschermen.

Wat als je – zoals ik – behoort tot een generatie waar het vaccin nog niet bestond? Ook dan kan vaccinatie soms nog nuttig zijn, al zijn de meningen verdeeld. Zelfs als je al met één van de types besmet geraakt bent, dan kan de vaccinatie nog altijd bescherming bieden tegen de andere HPV-type(s). De kans dat we met alle types HPV die kanker veroorzaken, besmet zijn geraakt, is immers erg klein. Maar dit moet altijd besproken worden met je arts. Voor wie ouder is dan 18, is er ook geen terugbetaling van het vaccin meer via het ziekenfonds. Het risico hangt af van je leefgewoonten en seksuele partners. Maar zelfs met een vaste partner kan het nuttig zijn.  Bij het ouder worden produceert je lichaam immers minder antistoffen tegen virussen, dus ook tegen HPV. Met het vaccin krijg je dan een extra dosis antistoffen om het virus te lijf te gaan. Meer informatie vind je op de webpagina van Kom op voor kanker: Alles over Kanker.

Bij de Isala deelneemsters bleek volgens de vragenlijst dat 38% van de deelneemsters gevaccineerd is, 37% niet en 25% wist het niet. Dit laat ons vermoeden dat er in het eerste middelbaar best wel wat meer uitleg mag gegeven worden bij het belang en de functie van dit vaccin.

Kan je nog iets anders doen om je preventief te beschermen tegen HPV? Het condoom beschermt jammer genoeg maar gedeeltelijk doordat het HPV aanwezig is in de hele intieme zone en dus evengoed kan worden overgedragen tijdens een liefdesspel zonder penetratie. Een andere interessante piste is het gebruik van probiotica of extra lactobacillen. Eerder onderzoek van onze Isala-adviserende huisarts Véronique Verhoeven bij vijftig deelnemers met een verhoogd risico op baarmoederhalskanker suggereerde dat bepaalde probiotica misschien wel kunnen helpen om baarmoederhalskanker te voorkomen. De deelnemers moesten gedurende zes maanden een probioticum nemen of een placebo. Na zes maanden bleek dat er op het uitstrijkje van de probioticumgroep minder vaak afwijkende cellen te zien waren, maar er is zeker meer klinisch onderzoek nodig om dit onderzoek te bevestigen. Dit is ook een actieve onderzoekspiste van het Isala team. Zo beginnen we met het zoeken naar nieuwe interessante lactobacillen die hopelijk nog beter werken dan de reeds gekende probiotica.

Uit de Isala enquête bij onze deelneemsters blijkt dat 70% van de vrouwen regelmatig yoghurt eet, 8% regelmatig zuivelproducten zoals Yakult en Actimel inneemt die verrijkt zijn met probiotica, en 8% probiotica via capsules uit de apotheek neemt. Dit waarschijnlijk zonder erbij na te denken of dit mogelijks een effect kan hebben op het vaginale microbioom. Wel gaf bijna 5% van de Isala vrouwen aan dat ze probiotica innamen bij detectie van een vaginale infectie, maar of dit specifiek was voor HPV konden we niet uit de antwoorden achterhalen.