Vele vrouwen merken het op. Wanneer de menstruatieperiode eraan komt, voelen ze zich niet lekker in hun vel. Verschillende lichamelijke en emotionele klachten steken de kop op. “Het is weer de tijd van de maand”, horen we dan. Voelen we ons echt minder goed en ervaren we effectief meer stressklachten of piekergedachten? Studentes psychologie Liese Opsomer en Tilia Linthout van de Universiteit Gent schrijven hier hun masterproef over. Dit doen ze samen met professor Marie-Anne Vanderhasselt en doctorandus Mitchel Kappen van het Ghep Lab.
“Bij ons beiden is er een grote interesse om meer te weten te komen over de menstruatieperiode en wat daaraan vooraf gaat. Waarom weten we nog zo weinig over de menstruatie en daarmee gepaarde klachten, terwijl ongeveer de helft van de bevolking, en wijzelf, dit maandelijks meemaakt? We vonden het grondig tijd om hier verandering in te brengen”, aldus Liese en Tilia.
Liese gaat verder: “Toen drie zomers geleden bij mij een trombose onder het sleutelbeen werd vastgesteld, diende ik onmiddellijk mijn anticonceptie te stoppen. Ik voelde mij plots volledig uit balans. Het leek alsof ik moest vechten tegen mijn hormonen. Maar dan ook weer niet iedere dag. Ik begon het bij te houden en merkte dat dit maandelijks gebeurde en enkele dagen voor mijn menstruatieperiode begon. Het patroon dat ik vaststelde, leek overeen te komen met wat ik las over het premenstrueel syndroom.”
Tilia staat versteld over hoe weinig onderzoek er gebeurt naar deze problematiek en naar andere zaken die gelinkt zijn aan het menstrueren: “Doordat ik ook deel uitmaak van Anticoncept, kom ik geregeld in contact met mensen die (pre)menstruele klachten ervaren en hiervoor een oplossing zoeken. Ik hoop dan ook heel hard dat ons onderzoek hier een stapje dichterbij komt.”
Wat is het premenstrueel syndroom?
Het premenstrueel syndroom, afgekort PMS, is een combinatie van zowel lichamelijke als psychische symptomen die één tot twee weken voor de menstruatieperiode beginnen, vervolgens dalen in intensiteit en miniem tot niet meer aanwezig zijn na de menstruatie. Tot 90% van de vruchtbare vrouwen meldt één of meer symptomen tijdens de dagen vóór de menstruatieperiode. Wanneer deze symptomen ook het gedrag en welzijn gaan verstoren, wordt de term premenstrueel syndroom gebruikt. Echter is er nog geen eenduidige en gevalideerde definitie voor PMS, wat de inconsistentie in prevalentiecijfers verklaart en de aanbevelingen voor behandelen bemoeilijkt. Enkel de meest ernstige vorm van PMS, ook wel premenstrueel dysfore stoornis of PMDD genoemd, werd reeds opgenomen in het officiële diagnostische handboek voor de psychiatrie.
De premenstruele symptomen zijn uiteenlopend. Sommige vrouwen voelen zich prikkelbaar, ervaren angst en spanning, hebben stemmingswisselingen, andere vrouwen voelen zich rusteloos, boos of eenzaam. Vanwaar komen deze symptomen nu precies? Dat hormoonschommelingen tussen de oestrogeen- en progesteronspiegels de voornaamste oorzaak hiervan zijn, is al langer geweten. Deze veranderingen in de hormoonspiegel zorgen bij heel wat vrouwen voor milde tot levensingrijpende klachten. Toch is het nog allesbehalve duidelijk hoe deze hormoonschommelingen zich vertalen naar welbepaalde emoties voorafgaand aan de menstruatieperiode.
Ontregeld door je regels
Vrouwen met PMS voelen zich vaak compleet ontregeld de week voor hun menstruatie. De gevolgen hiervan voor het dagelijkse leven kunnen ernstig zijn. Ze scoren zo’n 10% lager op algemene gezondheid en hebben hogere medische kosten in vergelijking met vrouwen die deze klachten niet ervaren. Ook op het werk vertaalt PMS zich vaak in een resem aan negatieve gevolgen. Meer dan 20% van de vrouwen mist hierdoor minstens één volledige werkdag per jaar en 4 tot 6% is minstens één keer op het half jaar afwezig door PMS. Verder zorgt PMS voor een vermindering van beroepsprestaties en productiviteit.
Bestaat er een diagnose?
Bij het premenstrueel syndroom zijn er via lichamelijk onderzoek geen afwijkingen te vinden. Een diagnose gebeurt dus niet op basis van hormoononderzoek of bloedonderzoek. Zoals we hierboven reeds vermeldden, is bij PMS vooral de timing van de klachten cruciaal. Om na te gaan of er sprake is van PMS, is het aangeraden gedurende enkele maanden een dagboek bij te houden omtrent de verschillende klachten en tijdstippen en op gesprek te gaan bij je arts of gynaecoloog.
Kan het ophouden?
Er bestaan verschillende manieren om PMS te behandelen. Een voorbeeld hiervan zijn het nemen van vitamines, supplementen of anticonceptie. Echter is er weinig onderzoek naar de effectiviteit van deze behandelingen. Deze uitzichtloze situatie kan dan weer gepaard gaan met gevoelens van machteloosheid, ongelukkigheid en frustratie. Vrouwen met PMS hebben vaak de impressie dat ze door niemand begrepen worden.
Innovatief onderzoek van het Ghep Lab
Aan de Universiteit Gent wordt, onder begeleiding van professor Marie-Anne Vanderhasselt en doctorandus Mitchel Kappen, een baanbrekend en grootschalig onderzoek gedaan naar de schommelingen in stress, emoties en piekergedachten tijdens de menstruatiecyclus. Dit wordt gedaan bij zowel vrouwen met als zonder PMS. “Naast het afnemen van enkele gevalideerde vragenlijsten, laten we proefpersonen verschillende foto’s beoordelen waarbij hun gezicht ondertussen opgenomen wordt via hun webcam”, aldus Liese en Tilia. “Op deze foto’s staan onder andere leuke, serieuze en enge zaken afgebeeld. Daarna maken we gebruiken van een innovatieve videoanalyse, waarbij niet wij, maar algoritmes de gezichtsuitdrukkingen lezen.
Het gebeurt dus volledig anoniem en deze analyse stelt ons in staat een beter zicht te krijgen op wat er echt afspeelt bij de vrouwen, zonder dat ze dit kunnen verbloemen of verdoezelen. Daarnaast zullen we ook kijken naar de invloed die het wel of niet nemen van anticonceptie heeft. Meer dan 400 personen namen reeds deel, maar we zoeken nog zeker 200 personen. Alle hulp is dus welkom!”
Wil jij ook meehelpen het gat in de kennis rond menstruatie en PMS te vullen, wat volledig vanuit je zetel kan? Check dan zeker hier of je kandidaat bent!