Een van de doelen van het Isala project is het bewustzijn vergroten rond het belang van het vaginale microbioom voor de vrouwelijke gezondheid. Gunstige micro-organismen in de vagina dragen, afhankelijk van hun soort, bij aan het voorkomen van bepaalde ziekten. Helaas ontbreekt nog heel wat kennis over welke bacteriën nu net beschermend zijn en hoe levensstijl en andere factoren een invloed hebben op hun aanwezigheid. Dit gebrek aan kennis vormt een grote uitdaging in de zoektocht naar strategieën voor het voorkomen van vaginale aandoeningen. Bovendien is het openlijk bespreken van vaginale gezondheid nog vaak taboe, zowel in Kameroen, mijn thuisland, als op heel wat andere plaatsen wereldwijd. Daarom willen we met het Leke project, een Isala sisterhood project in Kameroen, Centraal-Afrika, dit gebrek aan kennis aanpakken.
Maak kennis met het Leke project
Waarom kozen we voor de naam ‘Leke’? Wel, we wilden een inspirerende vrouw en rolmodel uit ons thuisland eren. Rose Leke is een emeritus-hoogleraar immunologie en parasitologie. Ze is een van de meest gerespecteerde wetenschappers in Afrika en zet zich sterk in voor zowel vrouwelijke gezondheid als voor vrouwen in de wetenschap. Ze doet onderzoek naar infectieziekten, vooral gericht op placentale malaria en is een van de meest invloedrijke wetenschappers in Kameroen omdat ze hielp bij het uitroeien van ziekten die met vaccins kunnen worden voorkomen. Daarom vond we haar dé geschikte persoon om de visie van het Isala zusterproject in Kameroen te vertegenwoordigen.
In het Leke project willen we de vaginale gezondheid onderzoeken en bewustzijn creëren rond optimale vaginale handelingen in Kameroen. Een deel van onze missie is om kennis over vaginale gezondheid uit te breiden, taboes te doorbreken en zo discussies over intieme gezondheidstopics aan te moedigen. Voor zover wij weten, is dit de eerste keer in Kameroen dat een project werd opgezet waarbij vrouwen centraal staan in het onderzoek en worden aangemoedigd om deel te nemen en om verantwoordelijkheid op te nemen voor hun gezondheid.
Vrouwen doneren niet enkel vaginale swabs. Ze krijgen in ruil ook kennis over hun vaginale gezondheid, zodat ze hopelijk in de (nabije) toekomst zelf hun vaginale gezondheid in eigen handen kunnen nemen, alsook tijdige consultatie bij hun gynaecoloog. Bovendien wisselen de deelneemsters informatie uit met de betrokken wetenschappers over hun eigen handelingen en ervaringen om het burgerwetenschapsaspect volledig te omarmen. Dit concept sluit zeer goed aan bij de huidige behoeften van vrouwen in Kameroen, net als in andere delen van de wereld. In sommige landen, waaronder Kameroen, is de toegang tot gezondheidszorg beperkt en kostbaar, en ontbreken gezondheidsverzekeringssystemen. Ziektepreventie moet een prioriteit zijn, vooral voor vrouwen. De optimale handelingen die we promoten, zullen vrouwen helpen om hun vaginale ecosysteem te beschermen en bepaalde ziekten te voorkomen.
Elke vrouw die betrokken is bij het Leke project is een ambassadeur voor haar gemeenschap. Dit verwijst naar een prachtig Afrikaans spreekwoord dat zegt: “Een vrouw die je onderwijst, is een familie die je wint”. Dit omvat het idee dat de impact op de samenleving groot kan zijn als vrouwen de juiste kennis hebben over vaginale gezondheid, deze toepassen en anderen aanmoedigen om hetzelfde te doen. Met dit project proberen we elke vrouw bewust te maken van haar eigen vaginale gezondheid en die van de omringende vrouwen.
“Een vrouw die je onderwijst, is een familie die je wint”
Bij elke vrouw die deelneemt aan het onderzoek, hielden we een actieve discussie waarin we optimale vaginale handelingen bespraken. Eerst wilden we graag weten wat vrouwen zelf al doen en wat ze weten op dit gebied. Vervolgens gaven we hen advies over wat ze beter vermijden (zoals vaginale douches en het langdurig dragen van vochtige of natte onderkleding), wat ze best blijven doen (bijvoorbeeld een gezond voedingspatroon aanhouden en voldoende water drinken en bij voorkeur ademende onderkleding dragen, liefst van katoen) en hoe ze alarmsignalen kunnen herkennen (zoals abnormale vaginale afscheiding en geur). We moedigden alle deelneemsters aan om te praten over vaginale gezondheid met hun leeftijdsgenoten, zodat optimale vaginale handelingen kunnen worden uitgevoerd en vrouwen gezond kunnen blijven. Zo bespraken we de bacteriële vaginose testresultaten met elke vrouw persoonlijk. We zullen ook zo tewerk gaan wanneer zij hun vaginale microbioomprofielen krijgen.
De bewustwordingscampagne
De eerste fase van het Leke project was de bewustwordingscampagne. Daarbij richtten we ons op twee verschillende plaatsen in Kameroen: het stedelijke Yaounde en het landelijke Gounougou. Deze plaatsen verschillen sterk wat betreft leefomgeving, levensstijl, voedingsgewoonten en etnische groep. De stad Yaounde is de hoofdstad van Kameroen en herbergt een kosmopolitische mix van mensen uit verschillende regio’s van het land (namelijk uit 6 van de 10 regio’s in Kameroen). De inwoners daar hebben uiteenlopende voedingsgewoonten. We hebben ongeveer zeven etnische groepen uit Kameroen betrokken: Fangs, Bamileke, Bamoun, Bassas, Peuls, Beti en Bakewi. Anderzijds heeft het dorp Gounougou, gelegen in Noord-Kameroen, een meer homogene omgeving met mensen uit dezelfde regio (de Noordelijke Regio) met een gelijkaardige levensstijl, sanitaire gewoonten, en eetpatroon, voornamelijk gebaseerd op de consumptie van groenten en vis. Op beide plaatsen hebben we vrouwen gerekruteerd die aan de vooraf ingestelde criteria voldeden. Dit zijn vrouwen die hun toestemming hebben gegeven, vrij zijn van ziekte of complicatie en die op het moment van staalname geen antibiotica of andere medicijnen gebruiken. Ze hebben vrijwillig vaginale swabs genomen, die zullen worden geanalyseerd om hun vaginale microbioom te karakteriseren. De bewustwordingscampagne verliep verschillend op deze twee plaatsen. In Yaounde, het stedelijke gebied, voerden we de discussie via sociale media en persoonlijke gesprekken.
In Gounougou, het landelijk gebied, hanteerden we een andere aanpak. Gounougou is een sterk patriarchale samenleving, wat betekent dat we geen toegang hebben tot de vrouwen zonder toestemming van de mannen. Hier zitten onderwerpen als seksualiteit of vaginale gezondheid nog steeds enorm in de taboesfeer. Het was dan ook een hele uitdaging voor het Leke team om deze onderwerpen openlijk aan te pakken. Maar we wilden zeker deze uitdaging aangaan en dat deden we door ook de mannen bij het proces te betrekken. Zo hadden we een ontmoeting met de mannen van het dorp en benadrukten we hun verantwoordelijkheid als ‘leiders’ van huishoudens om de vrouwen te ondersteunen bij het zorgdragen voor hun vaginale gezondheid. Tegen alle verwachtingen in werd de boodschap goed ontvangen. Onderwerpen gerelateerd aan vaginale gezondheid werden vrij eenvoudig besproken. De mannen stonden open voor discussie en stelden veel vragen. Ze toonden veel interesse in wat we te vertellen hadden, en sommigen maakten zelfs notities!
Vervolgens gingen we in gesprek met de vrouwen. Samen met de community agent hebben we bewustwording gecreëerd over de gezondheid van vrouwen en dit deden we op markten, in kerken en huis-aan-huis. Vervolgens organiseerden we een algemene gezondheidscampagne. Gemeenschapsagenten zijn doorgaans te vinden in dorpen en fungeren als een brug tussen de dorpsgemeenschap en het medische team, omdat ze het vertrouwen dragen van de bevolking. Wanneer je in een dorp of de meer landelijke omgevingen wilt werken, zijn gemeenschapsagenten essentieel.
(foto 2).
(foto 1).
Tot nu toe was het een fantastisch avontuur, de uitwisselingen met zowel de vrouwen als de mannen waren vruchtbaar. Voor de vrouwen voelde het alsof ze behoefte hadden om hun gedachten en gevoelens te delen en iemand nodig hadden om mee te praten. Bovendien merkten we dat ze oprecht bereid waren om te helpen bij het doorbreken van taboes rond vaginale gezondheid. Ook stelden de uitwisselingen ons in staat om veel bij te leren over de misinformatie die in omloop was over vaginale gezondheid en mogelijks minder optimale gewoonten die vrouwen hanteren, zoals het gebruik van hun handen om de vagina schoon te maken, het langdurig dragen van kanten ondergoed en het gebruik van zeep om de vagina te reinigen.
Volg ons zeker verder voor updates over het vervolgonderzoek! 😊
Wie ben ik?
Hallo! Mijn naam is Josiane Kenfack. Ik doe een dubbel doctoraat aan de Universiteit van Yaounde I in Kameroen en aan de Universiteit van Antwerpen in België. Mijn interesse ligt voornamelijk in het onderzoek naar de gezondheid van vrouwen, en dan voornamelijk naar hoe het vaginale microbioom invloed heeft op hun gezondheid. Als vrouw voel ik me sterk betrokken bij gezondheidskwesties die vrouwen treffen. Ik wil graag actief bijdragen aan een verbetering van de gezondheid van vrouwen. Toen ik Isala ontdekte via Twitter, was ik verheugd om een groep van onderzoekers en ambassadeurs te vinden die dezelfde visie delen als ik. Nu ben ik dankbaar dat ik deel uitmaak van de geweldige Isala sisterhood, als een van de coördinatoren van het Isala zusterproject in Kameroen, zijnde het Leke project. Ons team heeft als doel het vaginale microbioom van gezonde vrouwen in zowel stedelijke als landelijke gebieden in Kameroen te karakteriseren en bewustzijn te creëren rond vaginale gezondheid.
Mijn passie voor onderzoek naar de gezondheid van vrouwen vindt deels haar oorsprong in mijn eigen levensomgeving, waar tal van obstakels vrouwen ervan weerhouden om hun opleiding voort te zetten. Als de eerste persoon in mijn familie die naar een universiteit gaat en nu op weg naar het behalen van een doctoraat, voel ik een nog grotere motivatie om vrouwen bewust te maken van diverse onderwerpen, inclusief hun vaginale gezondheid. Bovendien wil ik meisjes in mijn gemeenschap aanmoedigen om actief deel te nemen aan wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Daarom omarm ik specifiek de woorden van Isala: “Samen schrijven we geschiedenis.”
Ik waardeer de sfeer binnen het Isala team enorm. Het voelt vertrouwd om met hen te communiceren en ik leer ontzettend veel van deze inspirerende onderzoekers. Ik wil nogmaals mijn speciale dank uitspreken aan Professor Sarah Lebeer, Dr. Sarah Ahannach en Dr. Sandra Condori. Jullie zijn inspirerende vrouwen en rolmodellen voor mij. Samen zullen we een belangrijke bijdrage leveren aan het onderzoek naar de vrouwelijke gezondheid.
Ons Leke team heeft al heel mooi werk verricht, en ik ben enthousiast om dit met jullie te delen in deze blog. En wat nog meer? We zijn heel blij dat onze gloednieuwe aanvraag is goedgekeurd om de impact van menstruele gezondheidszorg op het vaginale microbioom in Kameroen te onderzoeken. Dit is echt prachtig nieuws. 😊
Ik kan niet wachten om dit geweldige avontuur te starten!