Laat jij regelmatig een uitstrijkje nemen?

Hoe vaak moet je nu echt een uitstrijkje laten nemen? En waarom? En moet het bij de gynaecoloog of kan het ook bij de huisarts? 

Zelf ben ik een mama van drie kinderen en na mijn bevallingen ben ik het gewoon om jaarlijks op controle te gaan bij de gynaecoloog. Maar wat als je nog geen kinderen hebt gehad, nog jong bent en geen/weinig verschillende partners hebt gehad? Heeft het uitstrijkje dan zin? Ja!

In België wordt aanbevolen dat vrouwen van 25 tot en met 64 jaar elke drie jaar een baarmoederhalsuitstrijkje laten uitvoeren. Iedereen dus, los van je levensstijl. Waarom? Vooral om baarmoederhalskanker te voorkomen of om het liefst in een zo vroeg mogelijk stadium te detecteren. Dit is de tweede meest voorkomende kanker bij vrouwen! Elk jaar worden er immers honderden gevallen van baarmoederhalskanker vastgesteld en sterven er gemiddeld meer dan 150 vaak nog jonge vrouwen aan. Deze kanker wordt veroorzaakt door een besmetting met het humaan papillomavirus (HPV). Het uitstrijkje detecteert niet rechtstreeks de aanwezigheid van het virus of kanker: er wordt gekeken naar abnormale cellen. Afwijkende uitstrijkjes wijzen in de overgrote meerderheid van de gevallen niet op baarmoederhalskanker. Deze kanker is relatief zeldzaam en komt voor bij 10 per 100.000 gescreende vrouwen per jaar. Afwijkende uitstrijkjes willen helemaal nog niet zeggen dat je kanker hebt. Meestal toont verder onderzoek dat er niets aan de hand is. Maar het is wel de moeite.

Een uitstrijkje om de drie tot vijf jaar, gevolgd door een juiste behandeling, maakt dat je tot 80% minder kans hebt om aan deze vreselijke ziekte te sterven.

Zijn vrouwen hier wel voldoende van op de hoogte maar laten vrouwen zich wel genoeg screenen? Uit het bevolkingsonderzoek van 2015 blijkt dat slechts 60% van alle vrouwen in België tussen 25 en 64 jaar een uitstrijkje liet afnemen. Dat wil zeggen dat 40% van de vrouwen zich niet liet screenen. In stedelijke gebieden met grote culturele diversiteit is dit zelfs 50%. Uit onze eigen Isala vragenlijst bleek dat 85% ooit al eens een uitstrijkje had laten nemen. De Isala vrouwen zijn duidelijk wel bewust van de noodzaak. 

Het is natuurlijk niet zo fijn om een uitstrijkje te laten nemen met zo’n eendenbek. De meeste uitstrijkjes gebeuren bij de gynaecoloog, maar dat moet dus niet. Het kan ook bij de huisarts. En er worden alsmaar meer, laagdrempelige alternatieven, zoals HPV-zelftesten, ontwikkeld. Hopelijk kunnen dergelijke tests in de toekomst meer vrouwen overtuigen. Momenteel worden deze tests in België wel nog niet gebruikt en niet terugbetaald zijn, en blijft de richtlijn het uitstrijkje. Zo deden de Isala artsen Veronique Verhoeven en Gilbert Donders wel al mee onderzoek ernaar. Deze lijken heel hard op de Isala swabs, maar focussen dan op het HPV virus zelf.

Kan je je ook te veel laten testen? Ja, want een positieve test (zeker bij detectie van het virus alleen) wil nog niet zeggen dat je kanker gaat krijgen. Het lichaam ruimt het HPV-virus bijna altijd binnen 2 jaar weer op en alleen soms ontstaat kanker. Een verdacht uitstrijkje kan dus ook leiden tot heel wat onnodige stress en andere negatieve psychologische gevolgen, zoals onnodige schaamte over dit seksueel overdraagbaar virus. Want het virus is niet alleen door seks of penetratie overdraagbaar. De besmetting kan ook gebeuren via de huid (strelingen) of via besmette voorwerpen (handdoeken), en wanneer besmette slijmvliezen in contact komen met gezonde slijmvliezen (via vaginale, orale of anale seksuele betrekkingen). Artsen en websites zoals van onze partner Sensoa spelen dus een sleutelrol in goede communicatie.